Ortodoncja

2. Plan leczenia ortodontycznego

Podczas drugiej wizyty ortodonta przedstawia Pacjentowi plan leczenia ortodontycznego, uwzględniający przebieg leczenia ortodontycznego. Ustalony na podstawie wykonanych badań, ten plan ma zagwarantować Pacjentowi uzyskanie jak najlepszego wyniku pod względem estetyki, funkcji i stabilności. Jest to również moment przeznaczony na ewentualne pytania Pacjenta i wybór aparatu (to, czy będzie to aparat metalowy, porcelanowy, czy też kryształowy/szafirowy, zależy w dużej mierze od Pacjenta). Przy wyborze aparatu należy uwzględnić także koszty leczenia aparatem stałym. Po zaakceptowaniu przez Pacjenta planu leczenia, ortodonta rozpoczyna właściwe leczenie ortodontyczne.

3. Właściwe leczenie ortodontyczne

Wydanie Pacjentowi aparatu ruchomego lub założenie aparatu stałego.

Lekarz ortodonta przedstawia Pacjentowi wszelkie wskazania ortodontyczne i konieczne porady.

4. Wizyty kontrolne

Celem tych obligatoryjnych wizyt jest kontrola przebiegu leczenia i aktywacja aparatów:

• aparaty stałe co 4-6 tygodni
• aparaty ruchome co 1-3 miesiące

Higiena w trakcie leczenia ortodontycznego: do rozpoczęcia leczenia niezbędne jest, aby zęby były wyleczone, bez osadu i kamienia nazębnego, a dziąsła bez oznak stanu zapalnego. Zachowanie higieny jest najważniejszym wymogiem, aby leczenie aparatem stałym zakończyć z oczekiwanym sukcesem. Pacjent nie przestrzegający zasad higieny jamy ustnej nie może być leczony tą metodą. Utrzymanie właściwej higieny po założeniu aparatu staje się trudniejsze, ale nie niemożliwe. Zęby należy czyścić starannie po każdym posiłku. W codziennej pielęgnacji zębów można wspomagać się szczoteczkami jednopęczkowymi, nićmi dentystycznymi oraz płynami do płukania jamy ustnej.

Dokładną instrukcję utrzymania higieny jamy ustnej Pacjentowi przekazuje lekarz ortodonta lub higienistka stomatologiczna. Szczoteczka do zębów musi towarzyszyć Pacjentowi w domu, pracy lub szkole oraz na wizytach u stomatologa-ortodonty. Aparat ortodontyczny sam z siebie nie wywołuje próchnicy, natomiast zaniedbanie higieniczne może prowadzić do odwapnień (białych plam), przerostów dziąseł oraz ubytków próchnicowych. W przypadku radykalnego zaniedbania higieny ortodonta ma prawo odmówić dalszego leczenia Pacjenta.

Aby leczenie ortodontyczne było efektywne, konieczna jest pełna współpraca Pacjenta z lekarzem, a w przypadku dzieci także z rodzicami czy opiekunami.

5. Faza retencji / stabilizacji

Leczenie ortodontyczne to też faza retencji, stabilizacji. Niezbędnym etapem po zdjęciu aparatu stałego jest faza bierna leczenia, stabilizująca osiągniętych wyników i zapobiegająca nawrotowi wady. Po zdjęciu aparatu, oczyszczeniu zębów z kleju i wypolerowaniu, ortodonta przykleja w łuku dolnym specjalny drucik (retainer) do wewnętrznej powierzchni zębów. Na łuk górny Pacjent otrzymuje również retencję, jest to ruchoma akrylowa płytka, którą bezpośrednio po zdjęciu aparatu stałego należy nosić w dzień i w nocy, później czas jej noszenia jest stopniowo redukowany, w niektórych przypadkach wady zgryzu oprócz płytki konieczny jest także retainer w łuku górnym.

Porady po założeniu aparatu

• przez 2-4 dni po założeniu na zęby aparatu stałego mogą występować dolegliwości bólowe wszystkich zębów, głównie na nagryzanie; w związku z tym zalecana jest dieta płynna i półpłynna oraz ogólnodostępne środki przeciwbólowe (Apap, Panadol, Ibuprom, Cataflam i inne zawierające paracetamol, ibuprofen, diklofenak);
• przez kilka pierwszych dni od założenia aparatu mogą wystąpić otarcia i małe skaleczenia błony śluzowej warg oraz policzków, dopóki jama ustna nie przyzwyczai się do obecności nowych elementów. Zalecane jest wówczas stosowanie Solcoserylu dentystycznej pasty adhezywnej na podrażnione miejsca (dostępna jest w aptece bez recepty) oraz oklejanie drażniących zamków woskiem ortodontycznym (wosk nie jest dostępny w aptekach tylko w gabinecie ortodontycznym).

• LECZENIE APARATEM STAŁYM – dyskomfort

W przypadku wyboru metody leczenia aparatem stałym, zaraz po założeniu aparatu lub kilka dni później (drugi, trzeci dzień) może pojawić się uczucie dyskomfortu, a nawet ból, szczególnie przy gryzieniu twardych pokarmów. Objawy te powinny jednak ustąpić w ciągu tygodnia od rozpoczęcia leczenia, a przyzwyczajenie się do aparatu zajmuje zwykle kilka dni. Wskazane jest ograniczenie się do spożywania miękkich pokarmów. Podobne odczucia, lecz o mniejszym natężeniu, mogą wystąpić po wizycie kontrolnej, na której dokonywana jest aktywacja aparatu stałego. Odstające elementy aparatu ortodontycznego mogą drażnić błonę śluzową policzków i warg, ale znakomitym remedium na tę uciążliwość jest specjalny wosk, który ortodonta przykleja do aparatu, a błona śluzowa szybko przyzwyczaja się do nowych warunków

W przypadku przedłużających się dolegliwości bólowych zaleca się łagodne środki przeciwbólowe. Podczas całego leczenia ortodontycznego należy unikać pokarmów twardych, ciągnących się i lepkich.

Pokarmy te mogą uszkodzić aparat, co wydłuża i komplikuje leczenie oraz utrudnić oczyszczanie zębów.

Aparat stały estetyczny posiada zamki ortodontyczne, których wybór wiąże się z koniecznością ograniczenia spożywania mocnej kawy, herbaty, niektórych napojów (np. z czarnej porzeczki) i potraw oraz palenia papierosów. Produkty te sprzyjają tworzeniu się trudnego do usunięcia osadu.

Czyszczenie zębów

• zalecane jest czyszczenie zębów 3-4 razy dziennie po głównych posiłkach, a po mniejszych przekąskach przepłukanie jamy ustnej wodą;
• do czyszczenia zębów zalecane są specjalne szczoteczki ortodontyczne, szczoteczki jednopęczkowe, specjalne nici dentystyczne oraz płukanki z fluorem (na wizycie, na której zakładany jest aparat, higienistka dokonuje instruktażu higieny jamy ustnej oraz sposobu zastosowania szczoteczek ortodontycznych oraz innych przyborów do higieny);
• skuteczne w czyszczeniu zębów poddawanych leczeniu ortodontycznemu są również irygatory. Są to urządzenia, z których wypływająca woda wypłukuje drobne resztki pokarmowe spod elementów aparatu, gdzie szczoteczka często nie dosięgnie. Woda wypływająca z irygatora dodatkowo masuje dziąsła. Jeśli aparat stały ma elementy umieszczone na podniebieniu, nie należy zapominać o ich systematycznym myciu;
• co 3-4 miesiące zalecane jest profesjonalne czyszczenie zębów ultradźwiękami przez wykwalifikowaną higienistkę w gabinecie ortodontycznym, piaskowanie oraz lakierowanie specjalnym preparatem z fluorem zabezpieczającym zęby przed próchnicą.

Wskazówki dietetyczne

• przez okres leczenia aparatem stałym zaleca się unikania jedzenia słodyczy zwłaszcza lepkich i oklejających, tj. czekoladowych cukierków, toffi, krówek, miodu itp., oraz twardych pokarmów tj. grzanek, sucharów, spieczonych zapiekanek, orzechów, nasion, chipsów, twardych jabłek, marchwi i kalarepy w całości (zalecane jest pokrojenie na mniejsze kawałki), ponieważ mogą one oderwać z zębów zamki, ściągnąć pierścienie lub zdeformować metalowy łuk;
• zaleca się ograniczenie żucia gumy.

Odklejenie zamka

W przypadku odklejenia się zamka lub pierścienia, oderwane elementy nie wypadną z jamy ustnej, ponieważ przymocowane są do łuku specjalnymi ligaturami, ale mogą trochę przesuwać się i poruszać. Jeśli najbliższa wizyta kontrolna jest za 7-10 dni to zamek zostanie przyklejony na wizycie, jeśli termin wizyty jest odległy lub ruszający się zamek bardzo przeszkadza, prosimy o kontakt z gabinetem.

Sport

Aparaty stałe mogą być niebezpieczne podczas uprawiania pewnych sportów tj. jazda na rowerze górskim, boks, sztuki walki, jazda na deskorolce. Zaleca się wówczas stosowanie szyn ochronnych

Czy zakładanie aparatu stałego boli?

Nie. Zakładanie aparatu stałego nie boli. Czasami 2-3 dni po wizytach kontrolnych odczuwalne jest większe napięcie na zębach oraz dolegliwości bólowe przy nagryzaniu twardych pokarmów. Jest to zjawisko naturalne i świadczy o tym, że zęby poddają się leczeniu ortodontycznemu.

Dlaczego należy przychodzić regularnie na wizyty kontrolne?

W czasie wizyt kontrolnych lekarz sprawdza działanie aparatu oraz dostosowuje go do nowego położenia zębów. Opuszczanie wizyt kontrolnych powoduje niepotrzebne przedłużanie leczenia. Zwykle pacjenci ortodontyczni przychodzą co 4-6 miesięcy na wizyty kontrolne, a dokładna częstotliwość wizyt dla danego pacjenta jest wskazana przez lekarza.

Dlaczego należy szczególnie dbać o czyszczenie zębów podczas leczenia?

Obecność w jamie ustnej aparatu stałego znacznie utrudnia utrzymanie właściwej higieny. W związku z tym należy poświęcić więcej czasu na dokładne mycie zębów. W przypadku niewłaściwej higieny mogą wystąpić na zębach plamy demineralizacyjne, próchnica zębów, przerost dziąseł i inne powikłania.

Higiena zębów leczonych ortodontycznie opiera się nie tylko na szczotkowaniu zębów, ale również na stosowaniu nici dentystycznych, specjalnych szczoteczek międzyzębowych oraz płynów do płukania.

Pacjenci noszący aparaty ortodontyczne używają również specjalnego wosku ochronnego, chroniącego śluzówkę jamy ustnej przed podrażnieniem.

Na czym polega leczenie retencyjne?

Po zdjęciu aparatu stałego należy przeprowadzić leczenie retencyjne (stabilizujące), aby utrzymać efekty osiągnięte leczeniem ortodontycznym oraz dostosować tkanki miękkie do nowej pozycji zębów.

Leczenie retencyjne przeprowadza się za pomocą płytek retencyjnych (aparat zdejmowalny) lub retainerów stałych, które przykleja się od wewnętrznej (niewidocznej – językowej) powierzchni zębów. W czasie leczenia retencyjnego pacjent powinien także zgłaszać się na ustalone wizyty kontrolne, które są znacznie rzadsze niż podczas aktywnego leczenia aparatem stałym.

Zaniedbanie leczenia retencyjnego może spowodować regresję leczenia i nawrót wady.